Szybka budowa domu z gotowych elementów to dziś nie tylko modne hasło, lecz realny kierunek rozwoju budownictwa jednorodzinnego. Mimo że w Polsce nadal przeważają rozwiązania murowane, sukcesywnie rośnie znaczenie systemów, które skracają czas na placu budowy, przenoszą kluczowe procesy do kontrolowanych warunków fabrycznych i zmniejszają ryzyko błędów wykonawczych. Tempo, przewidywalność i jakość z „hali” coraz częściej wygrywają z długimi, zależnymi od pogody, cyklami realizacji.
Dom na lata, ale nie na wieczność: gdy liczą się czas, koszty i elastyczność
Filozofia inwestowania w nieruchomości w ostatnich latach mocno się zmieniła. Zamiast myślenia o domu „na kilka pokoleń” częściej liczą się: krótszy harmonogram prac, przewidywalny budżet, możliwość łatwej modernizacji instalacji i rozbudowy. Z tego podejścia wyrasta zainteresowanie prefabrykacją o różnym stopniu zaawansowania czy lekkimi systemami szkieletowymi. Wspólnym mianownikiem jest ograniczenie prac mokrych, większa powtarzalność i lepsza organizacja dostaw oraz ekip, a także niższy koszt realizacji inwestycji.
Szybka budowa domu z gotowych elementów
Istotą każdej budowy domu z gotowych elementów, obok szybkości realizacji, jest przeniesienie jak największej części wytwarzania przegród i konstrukcji z placu budowy do fabryki. „Gotowość” oznacza, że komponenty (w zależności od technologii mogą to być np. słupy, belki, kompletne ściany, stropy, więźby itd.) są przygotowywane poza miejscem docelowego montażu. Dzięki temu prace na działce trwają krócej, w mniejszym stopniu są zależne od pogody, a jakość jest bardziej powtarzalna.
Najprostsze domy szkieletowe (kanadyjczyki): tempo i lekkość
W najprostszym (i najtańszym) wariancie, jakim są domy o konstrukcji szkieletowej, na budowę trafiają gotowe elementy drewniane – słupy i belki, z których powstaje nośny szkielet ścian i stropów. Następnie wypełnia się przegrody izolacją, a całość obudowuje płytami poszycia. Tego typu lekkie konstrukcje przywędrowały do nas z Ameryki Północnej i wykorzystują liczne, gęsto rozmieszczone elementy o małych przekrojach, łączone najczęściej mechanicznie.
System jest szybki w montażu, a do tego łatwo poprowadzić w warstwach przegrody instalacje; wymaga jednak dobrej ochrony przed wilgocią oraz dopracowanej izolacji akustycznej.
Domy prefabrykowane: ściany, stropy i więźba z fabryki
Inwestorzy, którzy planują szybką budowę domu z gotowych elementów często decydują się na bardziej zaawansowaną prefabrykację, którą możemy określić jako „2D”. W tym wariancie w hali produkcyjnej wytwarzane są pionowe i poziome przegrody (ścienne, stropowe, dachowe, więźba). Na plac budowy przyjeżdżają elementy przygotowane z dużą precyzją, które są następnie kotwione do wcześniej wykonanych fundamentów i łączone zgodnie z projektem montażowym. Wśród materiałów stosowanych do prefabrykacji w tym wariancie można wymienić m.in.: drewno klejone krzyżowo (CLT), beton czy keramzytobeton.
Domy modułowe: prefabrykacja 3D w rekordowym tempie
Wśród technologii szybkiej budowy domu z gotowych elementów, najbardziej zaawansowanym rozwiązaniem są konstrukcje modułowe. W tym wariancie na budowę trafiają gotowe elementy przestrzenne (prostopadłościenne „pokoje” lub ich fragmenty) – często z wbudowanymi instalacjami, stolarką i wykończeniami. Moduły łączy się na przygotowanym fundamencie niczym klocki, uzyskując bryłę budynku w bardzo krótkim czasie.
Wśród materiałów stosowanych w prefabrykacji 3D najczęściej spotyka się drewno, stal, a także keramzytobeton czy żelbet – wybór materiału zależy od wymagań akustycznych, ognioodporności, logistyki i architektury. Zaletą jest powtarzalna jakość „z hali” i minimalizacja prac mokrych.
Domy z kształtek styropianowych
Interesującą alternatywę dla ścian monolitycznych, a także dla prefabrykatów są kształtki styropianowe (w formie pustaków lub paneli łączonych na pióro-wpust). Na budowie łączy się je w układ ścian, a następnie wypełnia mieszanką betonową ze zbrojeniem. Po związaniu betonu styropian pozostaje jako warstwa izolacji cieplnej, zapewniająca ciągłość ocieplenia i ograniczająca mostki termiczne. W praktyce oznacza to szybkie wznoszenie ścian i solidny, monolityczny trzon konstrukcyjny budynku. Wymagana jest jednak staranna organizacja betonowania i właściwe połączenia ze stropami oraz wieńcami.
Szalunki tracone w domach z gotowych elementów
Szalunki tracone to elementy, które po zabetonowaniu pozostają w konstrukcji,
przyspieszając prace i eliminując etap rozszalowywania. Przykładem takiego rozwiązania są wspomniane wyżej kształtki styropianowe. W tej technologii, po wylaniu betonu tworzą one jednocześnie nośną ścianę i stałą warstwę izolacji.
Szalunki tracone stosuje się głównie w budynkach murowanych (wieńce, nadproża, fundamenty), jednak sprawdzają się też one w nowoczesnych, prefabrykowanych i modułowych metodach budowy. Najczęściej stosuje się je przy fundamentach (ławy fundamentowe, płyty fundamentowe), które są jedną z niewielu prac mokrych koniecznych do realizacji przy szybkiej budowie domu z gotowych elementów.
Szalunki zapewniają powtarzalną geometrię, ograniczają mostki termiczne i upraszczają logistykę na starcie inwestycji. Dodatkowo świetnie nadają się na słupy i stopy pod tarasy, zadaszenia oraz podcienia, gdzie liczy się szybki montaż i czyste wykończenie. W efekcie cały „mokry” etap trwa krócej, jest bardziej przewidywalny i lepiej przygotowuje plac budowy pod montaż elementów gotowych.
Buduj szybko… i z głową
Jak widać, istnieją różne metody na szybką budowę domu z gotowych elementów, jednak wszystkie prowadzą do podobnego celu: tańszej, bardziej uporządkowanej i błyskawicznej realizacji inwestycji.
Dobór technologii w każdym wypadku należy oprzeć na analizie warunków działki i logistyki (dojazd dźwigu, ograniczenia transportowe), oczekiwanej akustyki i bezwładności cieplnej. Warto też uwzględnić plany ewentualnej rozbudowy, co pozwoli dopasowywać dom do realnych potrzeb w przyszłości.
